Crisis! Wat kun je ermee?

Toen er begin maart op het nieuws zoveel gesproken werd over Corona irriteerde mij dit een beetje – “wat een ophef voor een stevige griep” dacht ik.  En: “Media, ga nog even lekker zo door en jullie creëren met je eigen nieuws een crisis”. Daar bovenop kwam de gedachte: “Dankjewel hoor – zo meteen is iedereen bang, en dan?” En: “ja hoor: gelukt!”, toen we het bericht kregen dat we met zijn allen thuis mochten blijven.

Ik ben zeker niet de enige die er zo in zat. En, ik geef toe, ik heb dit virus onderschat. Het is niet zo maar een stevige griep. En ook: ik weet niet wat hier wijsheid is, ben zeker geen deskundige en kan dit alles niet overzien. Daarom volg ik de experts op dit gebied en houd ik mij aan de RIVM richtlijnen.  

Vooruitzicht of verlamming?
Wat ik wel weet, is dat een dergelijke crisis voor iedereen stress oplevert. Bij een aantal pakt deze stress positief uit. Bij velen leidt de situatie echter in eerste instantie tot angst en verlamming.

Dit merk ik ook bij mijzelf: afhankelijk van waar ik mijn gedachten op richt, zit ik in één van deze groepen. Het ene moment zie ik allerlei kansen: ik kan genieten van de tijd die ik nu heb om eindelijk de lang geplande digitalisering van onze diensten verder uit te werken. De extra tijd met het gezin ervaar ik als zeer waardevol en het is fijn om tussendoor de mogelijkheid te vinden om naar buiten te gaan voor een wandeling.

Maar het lukt niet de hele tijd om dit alles te blijven zien. Op andere momenten schiet ik echt even in de verlamming. Want ik kan ook niet overzien wat de consequenties zijn op de lange termijn. En als we al die berichten tot ons nemen, dan gaat het jaar 2020 toch echt heel anders en een stuk minder florissant uitpakken dan ik aanvankelijk had verwacht. Ook kan ik mij zorgen maken over de gezondheid van familieleden en de schoolprestaties van de kinderen. En evengoed spookt er door mijn hoofd hoe we het financieel gaan doen nu het werk (en daarmee het inkomen) van de één op de andere dag vrijwel volledig wegvalt.

Gelukkig lukt het mij om niet al te lang in deze zorgen-riedel te blijven hangen: ik weet dat mij dit niet gaat helpen. Het omgaan met dit soort situaties valt in mijn eigen vakgebied, waar ik dagelijks teams en medewerkers in train: het versterken van veerkracht. Dus ik weet ook zelf als de beste wat mij wél gaat helpen om deze crisis het hoofd te bieden.

Verhalen delen
Naar aanleiding van verschillende grote rampen is er veel onderzoek gedaan naar de eigenschappen die bij mensen leiden tot veerkracht. En daar zijn een paar belangrijke lessen uit te leren die wij vanuit Sprankel & Co graag met jullie delen. Daarvoor wil ik beginnen met een kort verhaal.

Tijdens een congres werd verteld over een oud familiebedrijf dat bijzondere ketjapsaus maakte. Door een tsunami was hun hele bedrijf weggevaagd. In één keer waren zij alles kwijt wat zij tijdens hun hele levens hadden opgebouwd. Hun ketjapsaus was uniek door zijn smaak, die bepaald werd door de speciale oude houten vaten waarin deze gemaakt werd. Alle vaten waren kapot.

De eigenaar van het bedrijf was blij dat hijzelf en het merendeel van zijn familie het overleefd hadden. En gelukkig ook een groot deel van zijn medewerkers. Maar hij had geen bedrijf meer. Hij realiseerde zich dat niet alleen hij alles kwijt was, maar ook zijn medewerkers waren alles kwijt.

Alle reden om bij de pakken neer te gaan zitten, zou je zeggen. Maar dat deed hij niet. Deze ondernemer voelde het als zijn plicht om te onderzoeken of hij het bedrijf weer opnieuw op kon bouwen. Hij realiseerde zich dat hij zelf moest beginnen: overheidshulp was er niet. De eerste stap die hij zette, was dat hij een plan bedacht om het bedrijf weer op te bouwen met het gebruik van de jarenlange ervaring, aangevuld met de nieuwste kennis en inzichten. Hij kreeg de steun van zijn medewerkers. Zij hielpen hem om, waar nodig, zijn plan verder aan te scherpen. De ondernemer vroeg zijn medewerkers of zij bereid waren om voor een periode te blijven werken, zonder dat duidelijk was wat hij kon betalen. De belofte die hij deed, was dat hij iedereen zou compenseren zo gauw dat mogelijk was. En hij gaf aan dat het zijn doel was om uiteindelijk voor iedereen weer een goed belegde boterham te realiseren.

Uiteindelijk is het bedrijf weer helemaal opnieuw opgebouwd. Eerst in een provisorische ‘fabriek’, later in een nieuw gebouw. Het bedrijf draait weer goed. Weliswaar met een iets andere ketjap smaak, maar wel met een goed product als resultaat.

Belangrijke ingrediënten
Welke ingrediënten zorgen ervoor dat iemand, ondanks (of misschien zelfs dankzij) een grote crisis, er goed uit komt? Dit verhaal is een mooi voorbeeld van veerkracht. En het goede nieuws is: dit kun je leren.

1. Acceptatie van de nieuwe situatie – Veerkracht begint met accepteren van de situatie zoals die is, zonder valse hoop of verwachtingen dat anderen het voor je gaan of moeten oplossen. Jazeker, je mag (moet wellicht) rouwen om het verlies. En je mag ook stilstaan bij de emoties zoals angst en onzekerheid die de situatie oproept. Deze ondernemer legde alles open op tafel, wond er geen doekjes om hoe ernstig de situatie was.
2. Pro activiteit – Gelijktijdig handelt iemand die veerkracht laat zien proactief. Zo ook deze man: hij vertelde zijn medewerkers dat hij mogelijkheden zag om opnieuw te beginnen en deelde zijn plannen.
3. Focus op wat wel kan – Hij richtte zich daarbij op de mensen die mee wilden doen, die erin geloofden en hij richtte zich op die dingen die hij wel kon doen en wat er wel was.
4. Denken in oplossingen en mogelijkheden – Hij vertelde eerlijk dat hij ook niet alles wist of overal een antwoord op had, maar dat hij erop vertrouwde dat zij samen tot een oplossing zouden komen. Als je weet wat er opgelost moet worden, kan je ook een plan maken.
5. Bereidheid tot leren – De ondernemer zette voor dit plan niet alleen de eerdere ervaring in, maar ook nieuwe kennis en inzichten. Hij wilde ook van deze ervaring leren.
6. Hoop door duidelijk doel – Heel belangrijk in dit verhaal: hij had zelf een duidelijk doel voor ogen. Hierdoor gaf hij zowel zichzelf als zijn medewerkers reële hoop.
7. Hulp vragen en steun geven - Hij vroeg om hulp en kreeg de steun van zijn medewerkers terug. Men hielp elkaar door de crisis heen.

Tot slot
De irritatie van begin maart heeft plaats gemaakt voor zorg en de wens om iets te kunnen bijdragen in deze moeilijke tijd. Het is lang geleden dat wij in Nederland met zo’n ingrijpende situatie zijn geconfronteerd als met de uitbraak van het Corona-virus. Ervaringen van hoe anderen zijn omgegaan met rampen of crisissituaties kunnen ons iets leren en houvast geven.

Vanuit Sprankel & Co gaan wij de komende tijd (nog meer) actief onze kennis en ervaringen delen om op onze manier iedereen een hart onder de riem te steken en te ondersteunen. Luister hier bijvoorbeeld naar onze podcast, speciaal voor de vele medewerkers die ontzettend belangrijk werk doen in de zorg.

Heb je vragen of wil je je eigen verhaal delen, laat het ons weten!